Bitwa o Helmowy Jar rozegrała się w nocy z 3 na 4 marca 1419 roku. Przeciwko 10-tysięcznej armii Uruk-Hai do walki stanęło zaledwie 2 tysiące ludzi, z czego połowę stanowiła ludność cywilna (głównie starcy i dzieci). Tak więc pięciokrotnie mniejsze siły ludzi szykowały się do nierównej walki z armią stworzoną po to, by zabijać. W ostatniej chwili do obrońców grodu dołączyły elfy z Lothlorien pod wodzą Haldira. Galadriela i Elrond wsparli w ten sposób wolne ludy Śródziemia w walce przeciwko Siłom Ciemności.
Zastępy elfów obstawiły mur, z kolei ludzie Theodena bronili groblę i bramę. Aragorn wraz z Legolasem i Gimlim walczył na murze; tej nocy dowodził on elfami, co pokazuje jak wielkim szacunkiem darzyły one przyszłego króla ludzi. Uruk-Hai przypuścili szturm z ogromną siłą- uzbrojeni w drabiny, haki, dzidy, maczety, kusze, tarany i bomby szybko zdobyli przewagę. Walkę toczono w deszczu i zimnie. Dzięki drabinom Uruk-Hai wdarli się na mur, gdzie toczyli walkę z elfami; częśc ich armii taranowała bramę. Obrona grodu była zbyt słaba i nieliczna, by móc wygrać tę bitwę. Po wysadzeniu muru orkowie wdarli się do wnętrza jaru i wyparli Aragorna z elfami do grodu. W tym momencie Theoden zarządził odwrót i resztki jego armii schroniły się we wnętrzu grodu. Kobiety i dzieci wraz z Eowiną ukryły się w Błyszczących Jaskiniach, skąd jedyna droga ewakuacyjna prowadziła w góry.
Nastał świt, ludzie stracili nadzieję. Jedynie Aragorn zachował przytomność umysłu i zmotywował króla do szarży na orków, by w ten sposób ich powstrzymać. Kiedy razem z resztką armii wyjechali naprzeciw zastępom Uruk-Hai, na szczycie przełęczy stanął Gandalf a wraz z nim Eomer ze swymi jeźdzcami. Przypuścili oni szturm na zaskoczonych orków, odpędzając ich od jaru i kierując w stronę lasu, z którego żaden ork nie wyszedł żywy. Tej nocy zginęło wielu ludzi i elfów, jednak ich poświęcenie pozwoliło przetrwać Rohanowi i załamać plany wojenne Sarumana i Saurona. Bitwa ta pokazała również, że ludzie wciąż są silni i zjednoczeni, co czyni z nich trudnych przeciwników.